Wiele osób doskonale zdaje sobie sprawę ze złożoności choroby alkoholowej i z tego, jak żmudne i długotrwałe może być leczenie. Kiedy jednak dochodzi do etapu, w którym alkoholik pozostaje w trzeźwości na tyle długo, że wydawać by się mogło, iż całkiem wyzdrowiał, a po wielu miesiącach lub nawet latach znowu sięga po kieliszek, rodzą się wątpliwości i obawy. Czy wyleczenie z alkoholizmu jest możliwe? Jak działać z chorobą, która ma charakter nawrotowy? Czy alkoholizm oznacza picie do końca życia? Wyjaśniamy te kwestie w naszym artykule.
Alkoholizm jako choroba nawracająca – typy uzależnień
W celu lepszego zrozumienia skomplikowanych mechanizmów, jakie rządzą alkoholizmem, i odpowiedzi na pytanie, czy wyleczenie z alkoholizmu jest możliwe, warto przyjrzeć się charakterowi choroby alkoholowej.
Alkoholizm to uzależnienie przewlekłe, czyli o charakterze nawrotowym. Dlatego też wiele osób zadaje sobie pytanie, czy da się wyleczyć alkoholizm. Nałóg alkoholowy ma to do siebie, że wymaga ciągłej walki z natrętnymi myślami o alkoholu i z wyzwalaczami, które w każdej chwili mogą wywołać głód alkoholowy – nawet po kilku latach utrzymywania ścisłej abstynencji. Z tego względu też abstynencja nie jest sposobem na wyleczenie się z alkoholizmu – niespożywanie alkoholu przez kilka miesięcy czy nawet lat nie wiąże się ze zdrowieniem z niego i nie oznacza wyleczenia z choroby.
Leczenie alkoholizmu jest o tyle trudne, że uzależnienie to dzieli się na różne typy, w dodatku sama choroba składa się z różnych jej faz. Różne mogą być też jej przyczyny – a to i tak nie wszystkie kwestie, które należy brać pod uwagę, jeśli chcemy zrozumieć ten problem i nauczyć się radzenia sobie z nim.
Oto opisane przez badacza O. M. Lescha typy uzależnienia od alkoholu:
- Typ właściwy (pierwotny) – który ma wiązek z potrzebą zapobiegnięcia wystąpienia objawów zespołu odstawiennego w przypadku trzeźwienia (takich jak drgawki, skoki ciśnienia, delirium).
- Typ lękowy – związany z postrzeganiem alkoholu jako środka uspokajającego oraz przeciwlękowego.
- Typ depresyjny – w tym typie alkohol (który przecież jest depresantem) traktowany jest jako antydepresant i chory sięga po niego, aby zwalczyć stany wynikające z obniżonego nastroju (również stany depresyjne).
- Typ organiczny – wiąże się z piciem z powodu czynników, które wpłynęły na rozwój chorego w jego wczesnym dzieciństwie.
Wskazuje się też podział na dwa rodzaje picia: 1. charakterstyczny dla kobiet o depresyjnym typie osobowości, gdzie typowym jest okresowe spożywanie alkoholu przecinane okresami trzeźwości, 2. wiązany bardziej z mężczyznami o osobowości dyssocjalnej i warunkowany genetycznie – picie w tym przypadku rozpoczyna się jeszcze we wczesnym wieku, alkohol jest spożywany w dużych ilościach, a przerwy od picia są raczej krótkie.
W celu zrozumienia istoty problemu u danej osoby, aby indywidualnie dopasować skuteczny plan działania, warto też przyjrzeć się temu, na jakim etapie choroby alkoholik się znajduje. Wyróżniamy 4 etapy tej choroby:
- Fazę wstępną – gdzie zafascynowanie alkoholem dopiero się rozwija.
- Fazę zwiastunkową – w której to chory zaczyna doszukiwać się okazji do spożycia alkoholu.
- Fazę ostrą – podczas której alkoholik spożywa alkohol regularnie i często w samotności, tracąc całkowicie kontrolę nad sytuacją.
- Fazę chroniczną – w której alkoholik popada w ciągi alkoholowe przecinane okresami trzeźwości, a choroba jest rozwinięta już na dobre.
Kto należy do grupy ryzyka?
Grupa ryzyka to grupa osób, u których prawdopodobieństwo wystąpienia i rozwoju choroby alkoholowej jest wyższy niż u innych osób, które w tej grupie się nie znajdują. Oznacza to, że takie osoby z różnych przyczyn są bardziej podatne na uzależnienie się od substancji alkoholowych, a leczenie w tym przypadku również może okazać się bardziej wymagające, gdyż najczęściej natura ich uzależnienia jest bardzo złożona.
Za przyczyny rozwoju uzależnienia od alkoholu uznaje się czynniki:
- genetyczne,
- socjologiczne,
- psychologiczne,
- pedagogiczne,
- medyczne,
- hormonalne.
Predyspozycje do rozwoju alkoholizmu są zatem zróżnicowane, a sytuację może komplikować fakt, że czynniki te u jednej osoby mogą współwystępować.
Za najczęstsze i najbardziej sprzyjające rozwojowi alkoholizmu czynniki uznaje się te związane z środowiskiem, z którego dana osoba się wywodzi. Dorastanie w otoczeniu, w którym panował problem alkoholowy, w otoczeniu przemocowy i silnie stresującym na wczesnych etapach życia to bardzo częste powody, dla których ktoś w dorosłości popada w alkoholizm.
Powodem tego mogą być chociażby przejęte od innych osób uzależnionych wzorce funkcjonowania. W połączeniu z nieumiejętnym radzeniem sobie z trudnymi emocjami i borykaniem się z traumami daje to efekt taki, że dana osoba szybciej sięgnie po kieliszek w celu zagłuszenia swoich myśli i w celu ucieczki przed rzeczywistością.
Konsekwencje uzależnienia od alkoholu
Czy alkoholizm jest uleczalny?
Wiele osób, zdając sobie sprawę z nawracającego charakteru choroby i jej konsekwencji, zadaje sobie pytanie, czy można wyleczyć alkoholika z uzależnienia – i czy trwałe wyjście z nałogu jest w ogóle możliwe.
Odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista z uwagi na przewlekłość choroby alkoholowej i jej nawracający charakter. Wielu specjalistów utrzymuje, że alkoholikiem jest się do końca życia i że alkoholizm nie jest uleczalną chorobą. Borykanie się z nałogiem alkoholowym sprowadza się w dużej mierze do ciągłej kontroli i uczenia się radzenia sobie z natrętnymi myślami o alkoholu.
Chroniczność choroby alkoholowej nie jest jednak równoznaczna z faktem, że chory będzie pił do końca życia. Wiele w tej kwestii może zmienić odpowiednia terapia od uzależnień i odpowiednio dobrane kompleksowe działanie. Plan leczenia musi być jednak skomponowany odpowiednio i brać pod uwagę wiele czynników – takich jak przyczynę rozwoju choroby, jej przebieg, jej etap, charakter i skłonności osoby uzależnionej, współwystępujące choroby bądź zaburzenia natury psychicznej i wiele innych.
Z tego względu samodzielne wyleczenie się z alkoholizmu dla większości osób jest niemożliwe. Uzależnienie to cechuje się na tyle złożoną naturą, że trzeba działać naprawdę skrupulatnie, w sposób przemyślany i brać pod uwagę różne zagrożenia, takie jak na przykład wyzwalacze głodu alkoholowego. Dlatego tak ważne jest, aby w celu leczenia alkoholizmu i niedopuszczania do jej nawrotów w przyszłości zdecydować się na terapię odwykową w ośrodku od uzależnień, gdzie pacjent przejdzie przez kompleksowy plan działania dopasowany do jego potrzeb i opracowany przez specjalistów w tej dziedzinie.
Po zakończonym leczeniu błędem może okazać się zaprzestanie szukania dalszej pomocy. Kiedy osoba uzależniona opuszcza już terapię, nastaje moment zderzenia się z rzeczywistością, w której na każdym kroku czyhać mogą wyzwalacze i pokusy, a alkoholik nagle musi się z tym zmierzyć. Z tego względu nawet po zakończeniu leczenia w ośrodku warto pozostać pod opieką specjalisty i dalej dokształcać się w temacie uzależnienia od alkoholu. Dobrym pomysłem może okazać się także uczęszczanie na spotkania grup AA, gdzie chory może poznać historie oraz perspektywy innych osób uzależnionych, znaleźć wsparcie od osób, które doskonale rozumieją ten problem i utrzymać motywację do pozostania w abstynencji. Jednocześnie niezwykle ważna jest dalsza praca nad sobą, swoimi emocjami oraz nawykami, tak aby umiejętnie zarządzać swoimi potrzebami i obawami, i zapobiegnąć nawrotom choroby.