Konsekwencje bycia uzależnionym od substancji psychoaktywnych są różne, między innymi dotykają głównie sfery fizycznej i psychicznej. Tym samym poprzez nieumiarkowane spożycie napojów alkoholowych może dojść do rozwoju chorób somatycznych, a także zaburzeń na tle psychicznym. Dodatkowo alkoholizm może pogłębiać i przyspieszać rozwój już posiadanych chorób przewlekłych, przyczyniając się do wystąpienia przedwczesnego zgonu.
Stygmatyzacja, inaczej mówiąc naznaczenie, stanowi proces nadawania wybranym grupom społecznym lub jednostkom określonych cech zachowania. W ostateczności prowadzi to do powielania wybranych modeli działań. Tym samym stanowi ona główne źródło generowania się stereotypów, który wraz z upływem czasu powiększają swoją skale oddziaływania w społeczeństwie.
Stygmatyzacja problemu leczenia uzależnień, które prowadzone są w specjalistycznych ośrodkach terapii uzależnień na dzień dzisiejszy jest zjawiskiem dość powszechnym, będąc czynnikiem utrudniającym alkoholikowi lub innej osobie uzależnionej wychodzenie ze swojego problemu związanego z nadużywaniem substancji psychoaktywnej, np. alkoholu. Stygmatyzacja łączy się z wyolbrzymianiem określonego problemu. Często jest tak, że tworzy się globalne lecz błędne przekonanie związane z daną kwestią – w przypadku niniejszego opracowania związane z leczeniem i terapią alkoholizmu. Stygmatyzacja odpowiada za generowanie fałszywych obrazów danego zjawiska i wymusza na społeczeństwie negatywne reakcje społeczeństwa. Efektem takich działań jest postrzeganie alkoholików za pomocą stereotypu, a spotykając ich na ulicy – traktując bardzo przedmiotowo i z pogardą. Tym samym społeczeństwo wykazuje względem osób uzależnionych destrukcyjne i najgorsze odczucia. Ma to jednak swoje odzwierciedlenie w rozwoju choroby. W większości przypadków alkoholik nie reaguje na wysyłane przez środowisko bodźce, które powinien potraktować jako sygnał alarmowy, doprowadzając siebie stopniowo do coraz większej degradacji.
Problem leczenia alkoholizmu
Niestety obecne w społeczeństwie stereotypy, połączone z kulturowym i obyczajowym przyzwoleniem na picie, odznacza negatywne piętno na terapię i leczenie alkoholizmu, skutecznie utrudniając pracę terapeutów i lekarzy. Osoby uzależnione boją się nie tylko stygmatyzacji, ale i ostracyzmu. Wiele osób, które podjęło trudną decyzję o sięgnięciu po pomoc podaje, że ukrywali swoje uzależnienie przed światem zewnętrznym ze względu na to, iż ich otoczenie było gotowe publicznie nazwać ich kimś w rodzaju degenerata, który musiał się leczyć będąc na odwyku. Takie sytuacje wskazują na zbyt szybkie, pochopne, a przede wszystkim błędne ocenianie osób cierpiących z powodu wszelkich uzależnień, a chcąc uniknąć nieprzychylnych komentarzy, w tym przypadku alkoholicy, rezygnują z podjęcia jakichkolwiek działań mających na celu umożliwienie wychodzenia z własnych uzależnień. Niestety, mimo XXI wieku, w dalszym ciągu u ludzi pokutuje zainteresowanie odnośnie zdania innych osób na swój temat. Często słyszą od osób najbliższych Co ludzie powiedzą, jaki wstyd! Co skutkuje rezygnacją z walki o swoje dobro – a szkoda, bo jeden telefon do poradni lub przyjście na spotkanie grupy Anonimowych Alkoholików może zmienić życie. Rezygnacja ze zdrowego życia warunkuje dalszy rozwój choroby alkoholowej, niszcząc ogół funkcjonowania zarówno uzależnionej jednostki, jak i jego rodziny. Takie osoby zaczynają odczuwać pustkę, a także przekonane są o braku możliwości uzyskania pomocy. Tym samym odwyk jako szansa na udaną terapię alkoholową znika bezpowrotnie. Warto dodać, że ośrodki terapii i leczenia uzależnienia są stale dostępne, niezależnie od etapu rozwoju choroby i w każdej chwili można sięgnąć po pomoc. Dużym atutem takich miejsc jest to, iż są one całkowicie wolne od stygmatyzacji i stereotypów, gdzie zostają one zastąpione przez inne, pozytywne przekonania. Często alkoholicy przeżywają szok, kiedy terapeuta podchodzi do nich z empatią i zrozumieniem, nie poucza, a pomaga, nie ocenia, a konstruktywnie wzmacnia to co dobre i wartościowe, powoduje, że ośrodek, jak i cały proces terapeutyczny jest bezpieczny i wolny od uprzedzeń. W ten sposób powstaje unikalna więź na linii Pacjent-terapeuta, która stanowi fundament skutecznego odwyku alkoholowego. Warto również przychylić się nad tematem cierpliwości, podtrzymania motywacji i okazywanie zrozumienia, które stanowią kolejne kluczowe aspekty walki z uzależnieniem
Analiza sytuacji, w jakiej znajduje się alkoholik
Ważnym aspektem jest umiejętność budowania zaufania Pacjenta względem terapeuty oraz tworzenie więzi z nim, ponieważ każdy Pacjent to indywidualna historia i osobisty bagaż doświadczeń życiowych. Opowiedzenie o wszystkim bez krępacji jest kluczem do poznania pełnoobjawowego problemu uzależnienia u konkretnej osoby, niezależnie od substancji psychoaktywnej. Niezależnie od poradni, każdy terapeuta na początku pracy z Pacjentem dokonuje dogłębnej analizy wszelkich jego doświadczeń oraz historii choroby danej osoby. Następnie na podstawie swojej wiedzy, doświadczenia i czynników związanych z indywidualną sytuacją Pacjenta, opracowuje styl pracy z daną osobą, podejmując kolejne działania mające na celu udzielenia pomocy w drodze do trzeźwości. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż nie tylko sam terapeuta powinien być skuteczny w działaniu, ale i ośrodek terapeutyczny powinien odznaczać się profesjonalizmem i indywidualnym podejściem do Pacjenta.
Należy mieć na uwadze, że każde kolejne etapy terapii powinny mieć trwałe rezultaty, a także być odczuwane zarówno przez samego uczestnika odwyku, ale i także przez samą osobę odpowiedzialna za proces terapeutyczny. Można to osiągnąć poprzez początkowe zbudowanie odpowiedniej relacji i więzi z Pacjentem.
Leczenie odwykowe alkoholika w zamkniętym ośrodku ma wiele zalet
Do których zaliczane jest:
- Zapewnienie bezpieczeństwa poprzez opiekę wykwalifikowanej i doświadczonej kadry,
- Zachowanie anonimowości, która jest priorytetem dla alkoholików w obawie przed stygmatyzacją i ostracyzmem,
- Zapewnienie komfortu działań,
- Zapewnienie możliwości odcięcia się od znanego środowiska,
- Zapewnienie możliwości poznania historii oraz doświadczeń innych ludzi z podobnymi problemami.
Leczenie odwykowe powinno być skupione zarówno na wyeliminowaniu ciągłego odczuwania potrzeby regularnej konsumpcji napojów procentowych, ale również powinno dotykać sfery edukacyjnej Pacjenta w odniesieniu do poznania mechanizmów działania uzależnień. Istotny jest tutaj trening asertywności, a także nabywanie umiejętności radzenia sobie z problemami dnia codziennego bez konieczności (i potrzeby) uciekania w alkohol i szukania w nim pocieszenia i rozwiązania wszelkich kłopotów. Warto dodać, że skuteczność terapii to nie tylko sama postać terapeuty i ogólne cechy samego ośrodka, ale także silna wola Pacjenta, jego determinacja, a także wsparcie osób najbliższych.
Efekty odwyku
Za pomocom skutecznych działań terapeutycznych, osoba uzależniona stopniowo zaczyna na nowo cieszyć się życiem, odczuwając wzrost jakości swojego życia. W ten sposób istnieje realna szansa na zminimalizowanie ryzyka pojawienia się ostracyzmu i stygmatyzacji danej jednostki, razem z jego rodziną. Jest to związane z tym, iż odpowiednio dostosowane działania odwykowe wpływają nie tylko na samego Pacjenta, ale i na ogół środowisk, w jakich on funkcjonuje każdego dnia. Często jest tak, że sąsiedzi są w szoku, kiedy widzą uśmiechniętego pana X, ubranego w czyste i schludne ubrania, który jeszcze niedawno spał na ławce w parku. W tym przypadku wszystko zaczęło się od podjęcia decyzji o chęci wygrania z nałogiem.
W procesie terapeutycznym dotyczącym walki z uzależnieniem, dużo mówi się o tzw. triadzie procesu terapeutycznego, na którą składają się takie czynniki jak: osoba uzależniona poddająca się terapii, postać terapeuty oraz poradnia (ośrodek). Dobra organizacja procesu terapeutycznego oraz poprawne funkcjonowanie powyższych trzech podmiotów daje efekt sukcesu. Tym samym – im większy sukces terapeutyczny, tym mniejszy poziom stygmatyzacji i stereotypów. Niestety w dalszym ciągu skala stygmatyzacji alkoholizmu jest duża i jeszcze wiele lat upłynie, zanim cokolwiek zmieni się w tym temacie.