Jednym z powodów, który sprawia, że powrót do zdrowia po uzależnieniu od alkoholu jest tak trudny, jest to, że specjaliści zajmujący się leczeniem zazwyczaj nie mogą ograniczyć się do leczenia jedynie alkoholizmu. Źródłem tego problemu są współistniejące zaburzenia. Duży procent alkoholików choruje również na jedną lub kilka chorób psychicznych, na przykład zaburzenia lękowe, depresję czy nerwicę natręctw. Jedna z tych współistniejących chorób jest bardziej niebezpieczna od innych – mowa o chorobie afektywnej dwubiegunowej, na temat której przedstawimy kilka istotnych faktów.
Wstrząsającym faktem o chorobie afektywnej dwubiegunowej jest to, że choruje na nią blisko 2,6% ludności Stanów Zjednoczonych, czyli 5,7 miliona dorosłych, a eksperci alarmują, że ta liczna wciąż rośnie.
Co to jest choroba afektywna dwubiegunowa?
Zaburzenie dwubiegunowe (wcześniej nazywane psychozą maniakalno-depresyjną) to stan psychiczny, w którym na zmianę występują dwa skrajne nastroje – depresje oraz emocjonalne wzloty (manie). Okresy manii lub hipomanii mają duże znaczenie, ponieważ chory odczuwa wyjątkowo dużo szczęścia, energii lub jest nadzwyczaj drażliwy, co może powodować podejmowanie niekorzystnych dla siebie decyzji, bez względu na ich konsekwencje w przyszłości.
Okres depresji wiąże się natomiast z ogólnym negatywnym nastawieniem do życia, częstym płaczem i niską samooceną, co jest zupełnym przeciwieństwem hipomanii, która powoduje nadmierne podniecenie, nawet bez konkretnego powodu do radości.
Osoby chorujące na to zaburzenie psychiczne często sięgają po alkohol, by poprawić swój nastrój. Badanie zrealizowane w 2002 r. przez National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism dowiodło, że aż 27,6% pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową uzależnia się od picia alkoholu, a przeszło 16% nadużywa go. Najgroźniejszą perspektywą połączenia alkoholizmu z chorobą afektywną dwubiegunową jest fakt, że jest ono potencjalnie śmiertelne.
Rodzaje choroby afektywnej dwubiegunowej
Istnieją dwa typy zaburzeń w chorobie afektywnej dwubiegunowej.
Zaburzenie typu 1. to takie, w którym chory przejawia naprzemiennie skrajne zachowania. Trudności w diagnozie zaburzenia pojawiają się podczas ustalenia, czy objawy depresji i manii są pojedynczymi epizodami czy występują znacznie częściej niż powinny. Jeżeli tego typu zmiany nastrojów dają o sobie znać wystarczająco często i są wystarczająco niepokojące, mogą stać się powodem do hospitalizacji.
Zaburzenie typu 2. objawia się mniejszymi zmianami nastroju z obecnymi lekkimi epizodami hipomanii, które pojawiają się na zmianę z okresami dotkliwej depresji. Aby móc postawić diagnozę zaburzenia typu 2, okres depresji powinien trwać nie mniej niż dwa tygodnie, a okres hipomaniakalny ponad cztery dni. W tym przypadku epizody maniakalne nie bywają tak dotkliwe, jak w przypadku typu 1.
Czy picie alkoholu jest bezpieczne dla osoby z chorobą afektywną dwubiegunową?
Pacjenci cierpiący na zaburzenia dwubiegunowe nie powinni spożywać alkoholu. Dwubiegunowa mania na picie napojów alkoholowych może stworzyć niebezpieczeństwo pojawienia się myśli samobójczych, ponadto, nawet jeśli takie myśli nie wystąpią – stałe nadużywanie alkoholu ma bardzo zły wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne.
Jak donoszą eksperci z National Institute of Mental Health – osoby z chorobą afektywną dwubiegunową są około pięć razy bardziej skłonne do nadużyć alkoholu, niż osoby bez tego zaburzenia.
Czego należy unikać w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej i alkoholizmu?
W pierwszej kolejności pacjent musi przestać spożywać alkohol, najlepiej z pomocą specjalisty. Nagłe zaprzestanie picia bez pomocy z zewnątrz, może skończyć się silną depresją. Dalsze picie napojów alkoholowych, może spowodować poważne uszczerbki na zdrowiu, a w części przypadków doprowadzić nawet do śmierci. Najlepszym sposobem na rzucenie picia jest sukcesywne zmniejszanie ilości pitego alkoholu, by w ostateczności całkowicie zaprzestać jego spożywania. Konieczne jest jednak znalezienie alternatywnego zajęcia, by móc wytrwać w swoim postanowieniu.
Ponadto, dalsze spożywanie napojów alkoholowych to fatalny wybór, ze względu na pogłębianie wahań nastroju oraz częstsze występowanie epizodów manii i depresji. Alkohol zamiast przytępić depresję i złagodzić manię, tak naprawdę jest środkiem powodującym depresję, choć przez większość używany jest jako sposób na uspokojenie.
Pacjent powinien odciąć się od presji ze strony otoczenia – rodziny i przyjaciół, którzy piją alkohol. Niemożność odmówienia napicia się z innymi jest głównym powodem, dla którego chory nie może powstrzymać się od spożywania alkoholu, co jest niezmiernie ważne zwłaszcza na początku leczenia. Dla przykładu – mąż-alkoholik z zaburzeniem dwubiegunowym lepiej i skuteczniej przejdzie przez leczenie, jeśli jego żona również ograniczy spożycie alkoholu (gdy też go nadużywa). Działa to oczywiście w dwie strony.
Jakie są szanse na powrót do zdrowia? – Możliwości leczenia
Najważniejszą kwestią podczas rozpoczęcia leczenia połączenia choroby dwubiegunowej z nadużyciem alkoholu jest ustalenie, które zaburzenie pojawiło się pierwsze. Gdy pierwsze pojawiło się nadmierne spożywanie alkoholu, istnieją bardzo duże szanse na wyzdrowienie, a proces leczenia nie będzie bardzo kłopotliwy, zwłaszcza jeśli pacjent przerwie lub ograniczy picie. Przy odwrotnej kolejności powstania zaburzeń, proces może być mozolny i zająć więcej czasu, a choroba dwubiegunowa może pozostawić stałe zmiany w osobowości.
Oba zaburzenia potrzebują szczególnego leczenia, by zminimalizować ich złożone charaktery. Część lekarzy leczy je równocześnie, jest to jednak rzadkie. Najlepsze efekty leczenia przynosi dwutorowa strategia, podczas której równocześnie przyjmuje się leki na zaburzenie dwubiegunowe i uczęszcza na terapię indywidualną lub grupową w związku z zaburzeniami alkoholowymi. Standardowym lekiem podawanym był lit, jednak wpływ lamotryginy podawany przy padaczce na alkoholowe zachowanie dwubiegunowe też był pozytywny.
Sposobów leczenia zaburzeń alkoholowych jest wiele. Najbardziej powszechne metody wychodzenia z zaburzeń to terapia behawioralno-poznawcza oraz 12-etapowe programy leczenia.
Jak rozpocząć zdrowienie?
Pacjenci podczas okresów depresyjnych przy zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym mogą mieć problem z unikaniem spożywania alkoholu. I choć teoretycznie pozwala się im na picie napojów bezalkoholowych, które nie szkodzą, często jednak konieczna jest pomoc medyczna.
Porada u specjalisty jest konieczna by wyzdrowieć, gdyż bardzo rzadko zdarza się, że chory skutecznie pomoże sobie sam. Osoby, które próbują leczyć się same, statystycznie są bardziej narażone na próby samobójcze. Również samodzielne próby zaprzestania picia powodują, że ludzie stają się agresywni i mogą być niebezpieczni dla swoich najbliższych.
Im dłużej chory tkwi w tym stanie, tym większe prawdopodobieństwo, że nawet po skończonym leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej, dojdzie do rozwinięcia się niekorzystnych dla niego cech osobowości. Jakkolwiek źle może czuć się chory, pamiętaj, że istnieją efektywne metody leczenia. Im szybciej rozpoczniesz leczenie, tym większe szanse na życie w zdrowiu.