menu
Czy zachowania kompulsywne mogą powodować nałóg alkoholowy?

Zachowania kompulsywne są natrętnie powtarzającymi się czynnościami, których nie sposób zaprzestać. Z kompulsjami związane są silne reakcje emocjonalne i przytłaczające uczucia. Wśród przykładów kompulsji często wymienia się szereg uzależnień. Czy nałóg alkoholowy jest jednym z nich? Czy kompulsje mogą powodować alkoholizm? Przyjrzyjmy się obu zagadnieniom w poniższym artykule!

Kompulsywne zachowania – czym są?

Zachowania kompulsywne, określane też mianem kompulsji, to natrętne zachowania powtarzające się w czasie, których osoba doświadczająca takich zachowań nie może z łatwością zaprzestać. Zachowania te często mają związek z występującymi zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi (z ang. obsessive-compulsive disorder, w skrócie: OCD) – dawniej znanymi jako nerwica natręctw.

Cechą dystynktywną tychże zaburzeń są właśnie natrętne myśli (obsesje) oraz bardzo często wspomniane już powtarzające się czynności (kompulsje), niekiedy z perspektywy osób postronnych całkiem irracjonalne. Ważnym jest, aby zdawać sobie sprawę, że osoba zmagająca się z tego typu zachowaniami (oraz z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi) nie jest w stanie oprzeć się natrętnym myślom.

Przykładami takich zachowań mogą być:

  • obsesyjne sprzątanie – utrzymywać się może obsesyjna potrzeba wyczyszczenia każdej powierzchni, w tym niewielkich elementów otoczenia, takich jak klamki, listwy czy uchwyty; pomimo zachowanego porządku i czystości otoczenia, czynność sprzątania jest stale powtarzana, nawet bez potrzeby,
  • obsesyjne jedzenie – pomimo zaspokojenia potrzeby głodu i niewystępowania nadmiernego apetytu na konkretne produkty żywnościowe, dochodzić może do dosłownego wciskania w siebie jedzenia na siłę, pomimo bólu brzucha; warto mieć na uwadze, że takie zachowanie prowadzić może do problemów z utrzymaniem zdrowej wagi oraz przyczyniać się do powstawania chorób układu pokarmowego czy krążeniowo-naczyniowego,
  • obsesyjne zakupy – podobnie jak w przypadku dwóch poprzednich przykładów, dochodzi do silnej potrzeby kupowania produktów całkiem zbędnych, a nawet takich, które już posiadamy w jakiejś innej wersji czy formie; nierzadko doprowadza to do problemów finansowych.

Należy podkreślić kompulsywny charakter tych zachowań, a także to, że osoba zmagająca się z nimi nie jest w stanie powstrzymać się przed wykonywaniem tych czynności. Wynika to z wielu skomplikowanych mechanizmów, jakie zachodzą w psychice takiej osoby i doprowadzają do powstawania takich zachowań.

Przyczyny zachowań kompulsywnych

Zachowania kompulsywne oczywiście mogą mieć bardzo złożone przyczyny, a ich źródła dopatrywać się można np. w czynnikach psychologicznych czy biologicznych.

  • Warto zauważyć, że kompulsje stanowią tymczasową gratyfikację. Zarówno zakup nowej rzeczy, kolejna smaczna przekąska czy upewnienie się po raz kolejny, że odłączyliśmy żelazko od źródła prądu przynoszą nam tymczasową ulgę i stanowią formę rozładowania stresu.
  • Osoby zmagające się z pewnymi zaburzeniami psychicznymi (do takowych można zaliczyć depresję lub zaburzenia lękowe) mogą wykazywać większą skłonność do rozwinięcia zachowań kompulsywnych.
  • Przewlekły stres oraz traumy również mogą mieć na nas wpływ i skłonić nas do zachowań, które mogą przyjąć formę kompulsywnych mechanizmów obronnych.
  • Istnieją badania wskazujące na to, że możemy być bardziej podatni ze względu na czynnik genetyczny – zachodzi pewna zależność w dziedziczenia ryzyka wystąpienia zachowań kompulsywnych.

Czynników odpowiedzialnych za wystąpienie kompulsji w ciągu całego życia jest naprawdę wiele, a same kompulsje nierzadko wynikają też z kombinacji tychże czynników. Rozpoznanie źródła z pomocą specjalisty może okazać się pomocne w próbie złagodzenia objawów.

Zachowania kompulsywne a uzależnienie od alkoholu

Uzależnienia, w tym nałóg alkoholowy, również podlegają tym obszarom mózgu, które pełnią dużą rolę w doświadczaniu przez nas przyjemności. Kiedy sięgamy po napoje wyskokowe, uwalniana zostaje dopamina, co przekłada się na odczuwanie przez nas pozytywnych uczuć. W znacznym stopniu przyczynia się to do powstania i rozwinięcia się uzależnienia od alkoholu. Nałóg alkoholowy bardzo często wynika z czynników podobnych do tych, które odpowiadają za powstawanie zachowań kompulsywnych: mogą być ty czynniki psychiczne, biologiczne, genetyczne albo środowiskowe.

Mechanizmy odpowiedzialne za powstanie nałogu i rozwinięcie zachowań kompulsywnych typowych dla OCD są więc niezwykle podobne. Oba te problemy mogą rozwinąć się pod wpływem różnych czynników, możemy być nawet obciążeni nimi genetycznie. Stanowią dla nas system nagrody, a długo zaniedbywane mogą prowadzić do poważnych konsekwencji.

Co więcej, kompulsje i nałóg alkoholowy mogą nasilać się wzajemnie. Trzeba zdawać sobie sprawę, że dla samego alkoholika jest sytuacja – uzależnienie – jest sama w sobie stresująca. W efekcie alkoholik może zacząć sięgać nie tylko po nadmierne ilości alkoholu, ale też rekompensować sobie swój stan w inny sposób, np. nadmiernym jedzeniem, częstym odwiedzaniem stron dla dorosłych czy ucieczką w świat gier komputerowych. Zachowania te z czasem mogą przybrać formę kompulsywnych i tak oto osoba dotknięta tymi problemami może znaleźć się w samonapędzającym się kołowrotku uzależnienia i zachowań kompulsywnych.

Czy jednak zachowania kompulsywne mogą POWODOWAĆ nałóg alkoholowy?

Odpowiedź na to pytanie rzecz jasna nie jest prosta, gdyż przyczyny powstawania alkoholizmu nie są jednoznaczne. Dla każdego alkoholika jest to sprawa mocno indywidualna, a czynników może być wiele. Jeśli jednak zastanowimy się, czy jednym z tych czynników mogą być właśnie kompulsje, odpowiedź może brzmieć… TAK.

Kompulsje, czy też zachowania kompulsywne, to natrętne czynności, którym ciężko jest się oprzeć. Osoba nimi dotknięta może przenieść te zachowania na wiele substytutów – od jedzenia, przez zakupy, po używki. Zachowania te stają się powtarzalne i rozciągnięte w czasie, ciężko też jest walczyć z silną potrzebą ich dokonania. To, co powtarzalne i regularne, wchodzi w nawyk, a jest to jeden z podstawowych budulców uzależnienia. W takim ujęciu, istnieje pewien związek między zachowaniami kompulsywnymi a nałogiem alkoholowym. Jeśli tylko substytutem dla osoby zmagającej się z kompulsjami okaże się alkohol, może przyczynić się to do powstania lub pogłębienia alkoholizmu.

Jak sobie z tym poradzić?

Zarówno zachowania kompulsywne, jak i uzależnienie od alkoholu, wymagają konsultacji specjalistycznej. Przyczyny obu tych stanów mogą być bardzo złożone i niejednoznaczne, a droga do zidentyfikowania źródła może okazać się bardzo długa i trudna do przebycia. I zachowania obsesyjno-kompulsywne, i alkoholizm prowadzić mogą do wielu poważnych problemów zdrowotnych oraz w życiu. Warto więc zasięgnąć pomocy w odpowiednim ośrodku uzależnień i/lub pod opieką osoby wyspecjalizowanej, aby zidentyfikować źródło problemów, charakter zachowań i podjąć próbę walki z tymi problemami.

Podsumowanie

Zachowania kompulsywne (kompulsje) to zachowania typowe w OCD o charakterze natręctw, których przyczyny bywają skomplikowane. Mogą znacząco wpływać na pogłębienie innych problemów chorego, w tym uzależnień (również od alkoholu). Objawy obu przypadłości mogą wpływać na siebie i wzajemnie się pogłębiać, i nieść za sobą poważne konsekwencje. Jeżeli zmagamy się z podobnym problemem, warto zasięgnąć specjalistycznej pomocy, aby uniknąć rozwoju problemów współtowarzyszących kompulsją.

«
»